Het gezichtsvermogen van het paard: gezichtsveld en visuele kwaliteit, wat weten we?

1. Het gezichtsveld van het paard

Om het gezichtsvermogen van een paard beter te begrijpen, kijken we eerst naar de bijzonderheden van zijn oog. Het paardenoog is het grootste van alle landzoogdieren. Het bevindt zich zeer zijdelings, aan de zijkanten van het hoofd, en de pupil is horizontaal.

Dit alles draagt ertoe bij dat hij een panoramisch gezichtsveld heeft, extreem breed in een horizontaal vlak. Zonder zijn hoofd te bewegen kan het paard tegelijkertijd 340 graden om zich heen kijken. Zijn blinde vlekken bevinden zich achter zijn kruis en onder zijn neus.

Ter vergelijking: onze ogen, die naar voren zijn gericht, geven ons een gezichtsveld van slechts ongeveer 180 graden. Bovendien zijn onze pupillen rond, waardoor we een even hoog als breed gezichtsveld hebben.

 Het gezichtsveld van een paard is echter niet erg breed in een verticaal vlak en het ziet slecht boven zijn hoofd, dus zijn gezichtsveld is des te beperkter naarmate zijn hoofd lager is. Hij kan ook niet direct onder zijn neus kijken. Daarom heeft hij soms moeite om het lekkers dat je hem geeft vast te pakken en zoekt hij er blindelings naar met zijn vibrissen.

Gezichtsveld van het paard in het horizontale en verticale vlak(bron: FFE)

De lijn die hier op ooghoogte wordt getrokken, bepaalt het zeer beperkte verticale gezichtsveld van het paard.

2. Visuele kwaliteit van het paard

Dit zeer brede gezichtsveld betekent dat hij op elk moment een groot gebied kan scannen en de kleinste beweging kan waarnemen. Aan de andere kant is zijn monoculaire zicht niet erg nauwkeurig en kan hij geen reliëf onderscheiden. Dit komt overeen met de gebieden die door één oog worden gezien, dat wil zeggen aan de zijkanten die overeenkomen met het grootste deel van het gezichtsveld. De zone van het binoculaire zicht is beperkt, vooral als het paard zijn hoofd laat zakken, maar het is de enige zone waar het paard precies en in reliëf kan zien, waardoor het bijvoorbeeld afstanden kan bevatten.

Het paard wordt daarom gemakkelijk verrast door zijdelingse elementen die niet worden waargenomen door de ruiter. In feite ziet het bewegende elementen op grote afstand zonder dat het hun afstand kan inschatten, wat kan leiden tot buitenproportionele reacties.

3. Kleuren gezien door het paard

Het oog verwerkt licht, en neemt dus kleuren waar of ziet in het donker, met behulp van cellen in het netvlies die kegeltjes en staafjes worden genoemd.

De kegeltjes zorgen ervoor dat we kleuren kunnen zien. Voor menselijke waarneming zijn er 3 soorten kegeltjes, waarmee rood, blauw en groen kunnen worden waargenomen. Paarden hebben geen "rode" kegeltjes, wat betekent dat hun waarneming van kleuren verzwakt is. Dit type zicht, bekend als dichromatisch zicht, produceert beelden die een beetje sepia-getint zijn. De kleuren groen en rood zijn niet erg duidelijk.

Dit is het kleurengamma dat mensen waarnemen in vergelijking met paarden:

Vergelijking van het zicht van de mens (boven) en het paard (onder) op hetzelfde landschap. De verschillen in gezichtsveld, scherpte en kleur zijn duidelijk zichtbaar.(bron: Haras de la Cense)

Kleur wordt gebruikt om elementen van hun achtergrond te onderscheiden. In tegenstelling tot zijn ruiter is het voor een paard moeilijk om een stilstaand rood of geel voorwerp te onderscheiden van zijn meestal groene achtergrond. Ze zullen het echter van een afstand opmerken als het beweegt, meestal vóór de mens, en zullen soms plotseling reageren.

Paarden hebben echter meer staafjes, waardoor ze in het donker kunnen zien, dan mensen. Bovendien heeft het netvlies een reflecterende zone, die duidelijk zichtbaar is tijdens een fundusonderzoek, waardoor de lichtintensiteit toeneemt.

Paarden kunnen in het donker dus veel beter zien dan mensen. Dit weerhoudt ze er echter niet van om bang te zijn in het donker en snel bang te worden in de schemering.

Bovendien passen paarden zich heel slecht aan aan plotselinge veranderingen in licht (in en uit een stal gaan, in het bos, in de wagen, etc.).

Videosimulatie van paardenzicht vergeleken met menselijk zicht:

https://www.facebook.com/Haras.LaCense.Fanpage/videos/1135019499918691

4. Veranderingen in het gezichtsvermogen door oogheelkundige problemen bij paarden

Er wordt altijd gevreesd voor de gevolgen van oogaandoeningen bij paarden, maar welke invloed hebben ze eigenlijk op het gezichtsvermogen?

Hier zijn een paar voorbeelden om je te helpen de moeilijkheden van je paard te begrijpen:

Littekens van hoornvlieszweren: aanwezigheid van een ondoorzichtige vlek in het gezichtsveld, zoals een vlek op een bril.

Synechia (na-effecten van uveïtis) : zeer beperkt zicht wanneer het licht valt omdat de pupil zich niet kan verwijden.

Cataract: een zeer wazig gebied dat zich over een groot deel van het gezichtsveld uitstrekt, ondoorzichtig wordt en zich uitbreidt naarmate het vordert.

Paarden met één oog: verstoord gezichtsveld, maar vooral verlies van waarneming van reliëf. Grotere moeite met het inschatten van afstanden.

Naast veranderingen of verlies van gezichtsvermogen veroorzaken oogaandoeningen vaak ook intense pijn.

Pauline Cantet, dierenarts voor paarden.